'एक क्षण असाही येईल' - अनुभवांचा ठेवा

'एक क्षण असाही येईल' - अनुभवांचा ठेवा

राजू रोटे यांचा नवीन काव्यसंग्रह 'एक क्षण असाही येईल' हा त्यांच्या काव्य प्रवासातील एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. संवेदनशील, अनुभवसंपन्न आणि सामाजिक जाणिवांनी नटलेल्या त्यांच्या कवितांचा हा संग्रह वाचकांसाठी वेगळा दृष्टिकोन देणारा ठरणार आहे. त्यांचा पहिला काव्यसंग्रह 'संवेदनेची सत्ता' याला वाचकांनी दिलेल्या उदंड प्रतिसादाने प्रेरित होऊन त्यांनी हा दुसरा काव्यसंग्रह साकारला आहे.

या संग्रहातील काही कविता नवीन असून काही जुन्या आहेत. १९९० ते २००० या काळात त्यांनी कविता लिहायला सुरुवात केली. या काळातील सामाजिक परिस्थिती, वैयक्तिक अनुभव आणि बदलते सामाजिक, सांस्कृतिक संदर्भ या कवितांमध्ये स्पष्टपणे उमटले आहेत. कवितांचा मूळ गाभा हा त्यांच्या व्यक्तिगत अनुभूतींवर आधारित असला तरी त्यामध्ये व्यापक सामाजिक संदर्भ स्पष्टपणे उमटलेले आहेत. त्यामुळेच या कविता वाचताना वाचकाला आपलेच प्रतिबिंब त्यामध्ये पाहायला मिळते.

राजू रोटे यांच्या कवितांमध्ये प्रेम हा केवळ एकमेव केंद्रबिंदू नाही. त्यांच्या कवितांमध्ये प्रेमासोबतच जीवनाच्या इतर पैलूंची जाणीव होते. माणसाच्या जीवनावर परिणाम करणाऱ्या अनेक बाबी त्यांनी आपल्या कवितांमधून प्रभावीपणे मांडल्या आहेत. जीवनातील सकारात्मक आणि नकारात्मक दोन्ही अनुभव त्यांनी प्रामाणिकपणे शब्दबद्ध केले आहेत.

कवीच्या मते, प्रेम एक जीवनमूल्य आहे, पण त्याव्यतिरिक्तही अनेक सामाजिक आणि मानवी मूल्ये आहेत जी आपल्या जीवनावर थेट परिणाम करतात. कवीचा दृष्टिकोन हा वास्तववादी असून समाजात घडणाऱ्या विविध घटनांवर त्यांनी भाष्य केले आहे. कवीच्या मते, चांगल्या-वाईटाचा हिशेब नंतरही करता येतो, मात्र सत्य मांडणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे.

राजू रोटे यांच्या कवितांवर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि तथागत बुद्ध यांच्या विचारांचा ठसा उमटलेला दिसतो. डॉ. आंबेडकरांचे साहित्य आणि बुद्ध विचार यांमुळे कवीला जगण्याचे बळ मिळाले, असे ते नमूद करतात. विशेषतः वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि मानवतावादी विचारसरणी ही त्यांना अत्यंत महत्त्वाची वाटते.

बुद्धाने सांगितलेले 'माणूस हाच विश्वाचा केंद्रबिंदू' हे तत्त्वज्ञान त्यांना प्रेरणा देणारे ठरले आहे. त्यांच्या कवितांमध्येही ही विचारधारा प्रकर्षाने जाणवते. त्यांच्या लेखणीत कोणत्याही चमत्कारीक किंवा आंधळ्या श्रद्धांवर आधारलेल्या बाबी आढळत नाहीत. उलटपक्षी, त्यांच्या कवितांमध्ये विज्ञाननिष्ठ विचार आणि वास्तवाचे प्रतिबिंब पाहायला मिळते.

कवी स्पष्ट करतात की, त्यांच्या कविता धार्मिक चौकटीत बसणाऱ्या नाहीत. त्या देव, परलोक किंवा चमत्कारांवर भाष्य करत नाहीत. उलट त्या माणसावर, त्याच्या गुण-दोषांवर, सामाजिक परिस्थितींवर भाष्य करतात. त्यांच्या मते, या कविता कोणत्याही जात-धर्माच्या विरोधात नाहीत. मात्र त्या समता, बंधुत्व आणि स्वातंत्र्य या मूल्यांवर आघात करणाऱ्या प्रवृत्तींच्या विरोधात नक्कीच आहेत.

कवीच्या या दृष्टिकोनामुळे त्यांची कविता अधिक अर्थपूर्ण आणि प्रभावी बनते. आजच्या काळात धर्माच्या नावावर सुरू असलेल्या सामाजिक फाटाफुटीच्या पार्श्वभूमीवर त्यांच्या कवितांचे महत्त्व अधिकच वाढते. त्यांनी मांडलेले विचार केवळ वैयक्तिक अनुभवांपुरते मर्यादित न राहता ते व्यापक समाजपरिघातही प्रभाव टाकतात.

कवी एक महत्त्वाचा विचार मांडतात की, जेव्हा कविता अधिकाधिक वैयक्तिक आणि सत्य आधारित असते, तेव्हा ती वैश्विक होते. त्यांच्या कवितांमध्येही ही वैश्विकता प्रकर्षाने जाणवते. त्या केवळ कवीच्या वैयक्तिक भावनांना प्रतिबिंबित करत नाहीत, तर समाजातील विविध घटकांच्या भावना, प्रश्न आणि अनुभव यांनाही आवाज देतात.

त्यामुळेच त्यांच्या कवितांना एक व्यापक स्वरूप प्राप्त होते. त्या केवळ भावनिक पातळीवर न थांबता सामाजिक जाणिवांना जागृत करतात. त्यामुळे वाचकांना त्यांच्या कवितांमध्ये स्वतःचे प्रतिबिंब पाहता येते. त्यांची कविता केवळ मनोरंजनासाठी नाही, तर ती विचार करायला लावणारी आहे.

'एक क्षण असाही येईल' हा काव्यसंग्रह केवळ एक भावनाप्रधान कवितासंग्रह नसून तो समाजभान जागृत करणारा, वास्तववादी आणि विचारप्रवर्तक आहे. राजू रोटे यांच्या कवितांमध्ये संवेदनशीलता आहे, सामाजिक दृष्टीकोन आहे आणि सर्वांत महत्त्वाचे म्हणजे सत्याचा आग्रह आहे. त्यांच्या कवितांमधील आशय हा केवळ कवीपुरता मर्यादित न राहता तो संपूर्ण समाजाच्या वास्तवाशी जोडलेला आहे.

या कवितासंग्रहाच्या निमित्ताने कवीने मांडलेले विचार, अनुभव आणि त्यांचे सत्यशोधन यामुळे हा संग्रह प्रत्येक संवेदनशील वाचकासाठी महत्त्वाचा ठरतो. 'एक क्षण असाही येईल' हा केवळ काव्यसंग्रह नसून तो माणसाच्या अनुभवांची आणि वास्तवाच्या शोधाची कविता आहे.

हा कवितासंग्रह लवकरच dibho.com या आॅनलाईन ई-बुक प्लॅटफॉर्म वरती उपलब्ध होत आहे. अवश्य वाचा.