'वादळाचे शिलेदार' - प्रेरणादायी दस्तऐवज

'वादळाचे शिलेदार' - प्रेरणादायी दस्तऐवज

प्रा. गंगाधर अहिरे लिखित 'वादळाचे शिलेदार' हे पुस्तक केवळ इतिहासाचा दस्तऐवज नसून, ते समाजसुधारकांचा एक प्रेरणादायी चरित्रसंग्रह आहे. इतिहास घडवणाऱ्या व्यक्तींच्या योगदानाचा शोध घेणे आणि त्यांचे कार्य उजेडात आणणे, हे इतिहास संशोधनाचे प्रमुख उद्दिष्ट असते. या दृष्टिकोनातून पाहता, हे पुस्तक अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरते.

इतिहास हा केवळ भूतकाळातील घटनांचा तपशील नसतो; तो विविध सामाजिक, सांस्कृतिक, वर्गीय आणि जातीय संघर्षांनी व्यापलेला असतो. या संघर्षांमध्ये जे जाणीवपूर्वक भूमिका घेतात आणि समाजपरिवर्तनासाठी कृतिशील राहतात, तेच इतिहास घडवतात. अशा अनेक ज्ञात-अज्ञात व्यक्तींच्या कार्याचा शोध घेण्याचे मोलाचे कार्य प्रा. गंगाधर अहिरे यांनी या पुस्तकाद्वारे केले आहे. त्यांनी त्या कार्यकर्त्यांच्या त्यागमूर्ती वृत्तीला शब्दरूप दिले आहे, ज्यामुळे वाचकांना त्यांच्या संघर्षाचे यथार्थ दर्शन घडते.

'वादळाचे शिलेदार' हे पुस्तक न्या. महादेव गोविंद रानडे यांच्यापासून ते दादासाहेब गायकवाडांपर्यंतच्या समाजसुधारकांचे कार्य उलगडते. तसेच, म्युरियल लेस्टर, एलिनॉर झेलिएट, गेल अॅमवेट यांसारख्या परदेशी समाजसेविकांनी भारताच्या सामाजिक चळवळीत घेतलेल्या सहभागालाही योग्य तो न्याय देते. बाबूराव बागूल, अरुण काळे आणि दिनकर साळवे यांच्या विद्रोही साहित्याचे महत्त्व अधोरेखित करते. हे पुस्तक वाचताना वाचकाच्या मनात अनेक भावना दाटून येतात. त्यांच्या लेखणीने या महापुरुषांचे जीवन आणि संघर्ष नव्या उंचीवर नेलेला आहे.

या पुस्तकात समाजसुधारकांनी विविध अडचणींवर मात करत आपल्या कार्याचा प्रभाव कसा पाडला, याचे सखोल विश्लेषण केले आहे. सामाजिक कार्यकर्ते गणपत दादा मोरे, पुंजाजी जाधव यांसारख्या अल्पपरिचित परंतु महत्त्वपूर्ण व्यक्तींना यात विशेष स्थान दिले आहे. हे पुस्तक वाचताना जाणवते की, महापुरुषांचे योगदान केवळ त्यांच्या वैचारिक मांडणीतून घडत नाही, तर त्यांच्या कृतीतूनच समाजाला नवी दिशा मिळते. त्यांचे लहानमोठे संघर्ष, अपमान, अवहेलना, आणि तरीही जिवंत ठेवलेला समाजसेवेचा ध्यास - या सर्व गोष्टी वाचताना अंतःकरण हेलावून जाते. त्यांनी उभ्या केलेल्या चळवळींमध्ये असलेल्या कष्टांची जाणीव होताच, त्यांच्या त्यागाची खोली अधिक समजते.

'वादळाचे शिलेदार' हे भविष्यातील अभ्यासकांसाठी एक मार्गदर्शक ठरणार आहे. इतिहासाच्या प्रकाशात संशोधन अधिक समृद्ध करण्याची संधी हे पुस्तक उपलब्ध करून देते. त्यामुळेच हे पुस्तक केवळ माहितीपर नसून, ते वैचारिकदृष्ट्याही संपन्न आहे. त्यातील प्रत्येक व्यक्तिरेखा वाचकाच्या अंतःकरणाला भिडते. एका संघर्षशील समाजाचा इतिहास वाचताना स्वतःच्या आयुष्यातील संघर्षही लहान वाटू लागतात. समाजाच्या प्रगतीसाठी झटणाऱ्या या थोर विभूतींनी आपल्या जिवाच्या किंमतीवर सत्य आणि न्याय यांचा पुरस्कार केला, ही गोष्ट जाणून वाचकाचा ऊर अभिमानाने भरून येतो.

ही लेखमाला सकाळसारख्या प्रतिष्ठित वृत्तपत्राच्या साप्ताहिक स्तंभामध्ये प्रकाशित झाल्यामुळे त्यातील विचारसंपदा अधिक व्यापक वाचकवर्गापर्यंत पोहोचली. त्यामुळे सुधारकांचे अलक्षित राहिलेले कार्य लोकांसमोर आले. ग्रंथाच्या स्वरूपात त्याचा संग्रह झाल्यामुळे २१व्या शतकातील अभ्यासकांसाठी तो अमूल्य ठरणार आहे. हे पुस्तक म्हणजे परिवर्तनाच्या प्रवासाची एक अनमोल कहाणी आहे, जी प्रत्येक वाचकाच्या मनाला विचारप्रवृत्त करते. 

प्रा. गंगाधर अहिरे हे सामाजिक आणि सांस्कृतिक अभ्यासक म्हणून प्रख्यात आहेत. त्यांचे व्याख्यान, संशोधन आणि लेखन बहुआयामी आहे. त्यांच्या या ग्रंथाच्या माध्यमातून त्यांनी समाजसुधारणेच्या कार्यात स्वतःच्या अभ्यासाची आणि चिंतनशीलतेची साक्ष पटवून दिली आहे. त्यांच्या या महत्त्वपूर्ण योगदानामुळे समाजातील अनेक अभ्यासक, विद्यार्थी आणि जिज्ञासूंना नव्या दृष्टीकोनातून इतिहास समजून घेण्याची संधी मिळेल.

'वादळाचे शिलेदार' हा ग्रंथ केवळ समाजसुधारकांच्या जीवनाचा वेध घेत नाही, तर त्यांच्या कार्यातून उदयास आलेल्या मूलभूत तत्त्वज्ञानाचा विचार करतो. हे पुस्तक मानवी हक्क, सामाजिक न्याय आणि परिवर्तनाच्या विचारांची जाणीव करून देते. त्यामुळे हे पुस्तक केवळ ऐतिहासिक दस्तऐवज नसून, समाजपरिवर्तनाच्या प्रक्रियेला दिशा देणारा प्रकाशस्तंभ आहे. भविष्यातील सामाजिक चळवळींसाठी हे पुस्तक प्रेरणादायी ठरणार आहे, याबद्दल तिळमात्रही शंका नाही.

यातील प्रत्येक शब्द प्रेरणादायी आहे, प्रत्येक संघर्ष हृदयाला भिडणारा आहे, आणि प्रत्येक व्यक्तिमत्त्व हे समाजासाठी आदर्श ठरणारे आहे. प्रा. गंगाधर अहिरे यांच्या मेहनतीने या थोर विभूतींना अजरामर केले आहे, आणि हे पुस्तक त्यांच्या कार्याची पवित्र साक्ष आहे. हे केवळ एका पुस्तकाचे स्वरूप नसून, एका विचारधारेचे ज्वलंत प्रतिबिंब आहे, जे भविष्यातील अनेक कार्यकर्त्यांना नव्या वाटा खुल्या करून देईल.

हा दुर्मिळ ग्रंथ लवकरच dibho.com या आॅनलाईन ई-बुक प्लॅटफॉर्म वरती उपलब्ध होत आहे. अवश्य वाचा.