'नका म्हणू लेकी झाल्या' - एक प्रेरणादायी कथासंग्रह

'नका म्हणू लेकी झाल्या' — एक प्रेरणादायी कथासंग्रह

कथा ही समाजाच्या संवेदनशील भागांची अभिव्यक्ती असते. ती समाजातील घटनांचे प्रतिबिंब दाखवते आणि वाचकांना एक नवीन विचारप्रवाह देण्याचे कार्य करते. याच लेखन प्रवासाचा अनोखा नमुना म्हणजे जानकी भोसले यांचा ‘नका म्हणू लेकी झाल्या’ हा कथासंग्रह होय. या संग्रहाच्या माध्यमातून लेखिकेने वाचकांच्या मनावर आपली अमिट छाप सोडण्याचा प्रयत्न केला आहे.

जानकी भोसले या साहित्यप्रेमींच्या परिचित नावांपैकी एक आहेत. त्यांनी आपल्या जीवनाच्या विविध टप्प्यांवर लेखनाचा ध्यास घेतला आणि तो आजवर प्रामाणिकपणे जोपासला आहे. 31 जुलै 1938 रोजी जन्मलेल्या भोसले यांनी बी.ए., बी.एड. तसेच हिंदी प्रवीण या शैक्षणिक पात्रता प्राप्त केल्या आहेत. शिक्षण क्षेत्रात त्यांनी वरिष्ठ मुख्याध्यापिका म्हणून जबाबदारी पार पाडत अनेक विद्यार्थिनींना सुसंस्कार दिले.

लेखनाची आवड त्यांना बालपणापासूनच होती. आजी-आजोबा, आई यांच्याकडून मिळालेल्या लोककथा, आख्यायिका, उखाणे आणि जात्यावरील ओव्या या लोकसाहित्याचा ठेवा त्यांना सृजनशीलतेची प्रेरणा देत गेला. शिक्षिका झाल्यानंतर त्यांच्या पतीच्या प्रोत्साहनामुळे त्यांनी लघुकथा, ललित लेख, लोककथा आणि काव्यलेखन यांमध्ये आपले योगदान दिले.

‘नका म्हणू लेकी झाल्या’ या कथासंग्रहात आठ वेगवेगळ्या कथांचा समावेश आहे. प्रत्येक कथा समाजातील विविध समस्यांना उजाळा देते आणि वाचकांना अंतर्मुख करते.

शीर्षक कथा स्त्री जन्माबाबत समाजातील पूर्वग्रहांवर भाष्य करते. मुलगी जन्माला येणं हे अभिमानास्पद असल्याचे लेखिकेने प्रभावीपणे मांडले आहे.

'गंगव्वाची जिद्द' ही ग्रामीण भागातील एका महिलेची संघर्षगाथा आहे. तिने तिच्या आत्मसन्मानासाठी दिलेल्या झुंजीची ही कथा आहे.

'धुरपाचं अज्ञान' या कथेतून शिक्षणाच्या अभावामुळे ग्रामीण भागात होणाऱ्या समस्यांवर प्रकाश टाकला आहे.

'नशिबाचा खेळ' ही कथा जीवनातील अनिश्चितता आणि संघर्षाचे दर्शन घडवते. 

'अती माया जाई वाया' यातून प्रेमाचे अतिरेकी परिणाम कसे घातक ठरू शकतात, हे मांडले आहे. 

'पापभिरू मन' मध्ये सदसद्विवेकबुद्धी असलेले मन पाप करण्यापासून कसे परावृत्त होते याचे उत्तम उदाहरण या कथेत आहे.

तर 'मधु मिलन' रुपकात्मक कथनशैलीने साकारलेली कथा आहे. 

'सेवेचे पुण्य' सेवाभावाचे महत्त्व अधोरेखित करते. 

त्यांच्या कथांमध्ये ग्रामीण भागातील जीवन, संस्कृती आणि समस्या यांचे स्पष्ट दर्शन होते. ओघवत्या भाषेमुळे वाचक कथेत हरवून जातात. प्रत्येक कथेमध्ये काहीतरी बोधक मुद्दा असतो. स्त्रियांवरील अन्याय, त्यांच्या आत्मसन्मानाची जपणूक आणि त्यांचा संघर्ष हा या कथासंग्रहाचा मुख्य आशय आहे.

जानकी भोसले यांनी ‘घसाचं डोरलं’ आणि ‘कळी अशी उमलु दे’ या दोन कथासंग्रहांच्या माध्यमातून आपली साहित्यिक ओळख प्रस्थापित केली आहे. त्यांच्या या दोन्ही पुस्तकांना वाचकांचा उत्तम प्रतिसाद मिळाला. त्यांच्या लेखनकौशल्यामुळे अनेक संपादकांनी त्यांच्या कथा दिवाळी अंकांमध्ये प्रसिद्ध केल्या आहेत.

शिक्षिका म्हणून कार्य करत असताना त्यांनी आदर्श शिक्षिका पुरस्कार प्राप्त केला. तसेच शाळा सुधार योजनेत उल्लेखनीय योगदान दिल्यामुळे त्यांना आदर्श शाळा पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. शिक्षण क्षेत्रातील योगदानाबरोबरच त्यांनी राजकीय क्षेत्रातही यशस्वी कामगिरी केली. 1997 मध्ये तासगाव पंचायत समिती सदस्या म्हणून निवड झाली आणि पुढे सभापती म्हणून नेतृत्व करण्याची संधी मिळाली.

जानकी भोसले यांना निसर्ग हा सर्वश्रेष्ठ गुरू वाटतो. पर्वत, नद्या, वृक्ष, वारा आणि आकाश यांच्याकडून त्यांना प्रेरणा मिळाली आहे. या निसर्ग घटकांमधून त्यांनी लेखनाची उर्मी शोधली आहे.

स्त्री सन्मान, ग्रामीण जीवनातील संघर्ष, समाजातील विविध प्रवाह आणि नैतिक मूल्यांची जपणूक या गोष्टींवर आधारित हा कथासंग्रह आजच्या काळात अत्यंत महत्त्वाचा आहे. वाचकांच्या अंतर्मनाला भिडणाऱ्या या कथा नक्कीच एक सकारात्मक बदल घडवण्यास हातभार लावतील. जानकी भोसले यांचे लेखनप्रेम, समर्पण आणि समाजभावना यामुळे हा संग्रह एक अमूल्य साहित्य खजिना बनला आहे. प्रत्येक वाचकाने या संग्रहातून प्रेरणा घेऊन स्त्री सन्मान आणि सामाजिक समज वाढवण्यासाठी प्रयत्न करावेत, हीच अपेक्षा आहे.

हा कथासंग्रह dibho.com या आॅनलाईन ई-बुक प्लॅटफॉर्म वरती वाचण्यासाठी उपलब्ध आहे. अवश्य वाचा. 

-दिलीप भोसले

सीईओ दिभो सन्स

भारतीय चित्रपट लेखक दिग्दर्शक

सक्षम फिल्म कंपनी

संपर्क📲 9370239533