'गुंजन'- साहित्यिक प्रतिभेचा उत्कृष्ट आविष्कार..

'गुंजन' - साहित्यिक प्रतिभेचा उत्कृष्ट आविष्कार

साहित्य ही केवळ अभिव्यक्ती नसून ती मानवी भावनांचे, विचारांचे आणि अनुभूतींचे एक प्रकारे दर्पण आहे. एका हळव्या कवयित्रीच्या शब्दांतून माणसाच्या मनाचा ठाव घेणाऱ्या कविता जेव्हा आपल्या हातात येतात, तेव्हा त्या आपल्या जीवनाचा एक भाग बनतात. सौ. जानकी पाटील यांचा दुसरा कवितासंग्रह ‘गुंजन’ अशाच एका विलक्षण साहित्यकृतीचा आविष्कार आहे. विज्ञान शाखेच्या प्राध्यापिका असूनही त्यांनी कवितांद्वारे साहित्य क्षेत्रात जी प्रगल्भता दाखवली आहे, ती नक्कीच प्रेरणादायक आहे.

‘गुंजन’ हा कवितासंग्रह म्हणजे कवयित्रीच्या मनातील गुजगोष्टींची सुंदर मांडणी आहे. या संग्रहात एकूण १०१ कविता आहेत, ज्या एकीकडे मानवी जीवनाच्या विविध पैलूंना स्पर्श करतात तर दुसरीकडे त्या विचारांच्या भव्य आकाशात घेऊन जातात. कवयित्रीने या कवितांच्या माध्यमातून वाचकांच्या हृदयाला साद घातली आहे. या कवितांतून कवयित्रीचे अनुभवविश्व, भावनांचा उत्कट प्रवाह आणि कल्पनांचे विलोभनीय दर्शन घडते.

सौ. जानकी पाटील यांच्या कवितांची भाषा साधी, सोपी आणि नेमकी आहे. या शब्दांत ग्रामीण जीवनाचा सहजसुंदर गोडवा आहे, तर नागरी वेशातील सुसंस्कृत भावनाही आहेत. त्यांची कविता वाचताना जुन्या आणि नव्याचा सुरेख संगम जाणवतो. ‘वारी’ या कवितेतून त्यांनी विठुरायाला साद घालत कवितासंग्रहाची सुरुवात केली आहे. या कवितेतून वारीचे भक्तिभावपूर्ण चित्रण केले आहे, ज्यातून भारतीय संस्कृतीतील अध्यात्माचा महिमा प्रकट होतो.

कवयित्रीने आपल्या कवितांमधून मानवी नातेसंबंधांचा विलक्षण भावनिक पट मांडला आहे. ‘नातू’ आणि ‘आण्णा’ या कवितांतून कुटुंबातील नात्यांचा जिव्हाळा आणि गोडवा प्रकट होतो. या कवितांतून आजी-आजोबा आणि नातवंडांतील माया, प्रेम आणि जिव्हाळ्याचा अनुभव घेता येतो. तसेच, ‘आज थोडं विचित्रच वाटलं’ या कवितेतून त्यांनी जवळच्या माणसांच्या निधनाने मनात निर्माण होणारी पोकळी अतिशय हळव्या शब्दांत मांडली आहे. ही कविता वाचकाच्या अंतःकरणाला भिडल्यावाचून राहात नाही.

दैनंदिन जीवनातील साध्या-सोप्या घटनांना कवयित्रीने आपली कविता बनवले आहे. ‘शेजार,’ ‘खुर्ची,’ ‘रंगांची ओळख,’ आणि ‘ओळखा पाहू मी कोण?’ अशा कवितांमधून त्यांनी सामान्य विषयांनाही कलात्मकतेचा स्पर्श दिला आहे. दैनंदिन गोष्टींमधील लपलेले सौंदर्य उलगडण्यात कवयित्री यशस्वी ठरतात.

‘पदर’ आणि ‘भरारी’ या कवितांमधून स्त्री-जीवनाची वेगवेगळी रूपे उलगडली आहेत. ‘पदर’ या कवितेत स्त्रीच्या अस्तित्वाला नवा सन्मान मिळतो, तर ‘भरारी’ या कवितेत स्त्रीला संधी मिळाली तर तीही आकाशाला गवसणी घालू शकते, हे स्पष्ट होते. स्त्री जन्मावर खंत न बाळगता, तिच्या क्षमतांवर विश्वास ठेवण्याचा सकारात्मक दृष्टिकोन कवयित्रीच्या या कवितांमधून प्रकट होतो.

‘आठवणींचं गाठोडं’ या कवितेतून कवयित्रीने मानवी आयुष्यात आठवणींचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे. आठवणींची श्रीमंती ही आयुष्याला सावरायला मदत करते, असे कवयित्री म्हणतात. ‘स्वानंदी’ या कवितेतून संकटांवर मात करून आनंदी राहण्याचा संदेश दिला आहे. या कवितांमधून जीवनात आशावाद आणि सकारात्मकता कशी टिकवावी, याचे मार्गदर्शन होते.

‘विखुरलेले मणी’ या कवितेत एकत्र कुटुंबपद्धतीला फाटा देऊन विखुरलेली कुटुंबे आणि त्यामुळे आलेली भावनिक दरी यावर भाष्य केले आहे. ‘प्रारब्ध’ या कवितेत, नशीब हाताच्या रेषांवर नाही, तर आपल्या मेहनतीत आणि संघर्षात आहे, असा स्पष्ट संदेश दिला आहे. कवयित्रीचा हा आत्मविश्वास वाचकांनाही प्रेरणा देतो.

‘शिक्षक’ या कवितेत, सौ. जानकी पाटील यांनी शिक्षकाच्या जीवनातील त्याग आणि विद्यार्थ्यांवरील संस्कार यांचे मनोज्ञ चित्रण केले आहे. शिक्षक हा ज्ञानाचा दीपस्तंभ आहे, असे कवयित्री म्हणतात. या कवितेतून शिक्षकांप्रती कृतज्ञता आणि आदरभाव स्पष्ट होतो.

‘लपंडाव’ या कवितेतून कवयित्रीने निसर्गातील विविध घटक आणि मानवी जीवन यांच्यातील नातेसंबंध रेखाटले आहेत. निसर्गाशी संवाद साधताना मिळणारा आनंद आणि आत्मिक शांती यांचे दर्शन या कवितेत घडते.

‘आवडतं ते करावं’ या कवितेतून त्यांनी जीवनाचा आशावादी दृष्टिकोन मांडला आहे. जुन्या मूल्यांचा आदर राखत, नवीन कल्पना आत्मसात कराव्या, असा संदेश त्यांनी दिला आहे. याच कवितेतून त्यांनी जीवनाला भरभरून जगण्याचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे.

‘दशावतार’ या कवितेतून त्यांनी भारतीय पौराणिक कथांचा अभ्यासपूर्ण दृष्टिकोन मांडला आहे. या कवितेतून न्याय, धर्म आणि सत्य यांचे महत्व अधोरेखित होते. मानवी जीवनात धर्माची भूमिका कशी आहे, याचे प्रभावी चित्रण या कवितेतून घडते.

सौ. जानकी पाटील या केवळ कवयित्रीच नाहीत, तर एक संवेदनशील निरीक्षक आहेत. निसर्गाचे निरीक्षण करताना त्यांनी शब्दांचे निरीक्षण केले आणि त्यातून ‘गुंजन’सारखी सशक्त साहित्यकृती तयार केली. मानवी भावनांचे सूक्ष्म विश्लेषण, सकारात्मक दृष्टिकोन, आणि नात्यांचे मोल यामुळे त्यांच्या कवितांना अनोखी गोडी लाभली आहे.

‘गुंजन’ हा कवितासंग्रह म्हणजे मानवी जीवनाच्या विविधांगी पैलूंवर प्रकाश टाकणारी साहित्यकृती आहे. साधेपणातून गहन अर्थ मांडणाऱ्या या कवितांमधून कवयित्रीचे हळवे मन, विचारशीलता, आणि सृजनशीलता प्रत्ययास येते. या संग्रहाने वाचकांच्या मनात नक्कीच गुंजन घालावे, अशी आशा आहे. सौ. जानकी पाटील यांना त्यांच्या आगामी साहित्यिक वाटचालीसाठी मनःपूर्वक शुभेच्छा!

'गुंजन' हा कवितासंग्रह लवकरच dibho.com या आॅनलाईन ई-बुक प्लॅटफॉर्म वरती येत आहे. अवश्य वाचा. 

-दिलीप भोसले

सीईओ दिभो सन्स

भारतीय चित्रपट लेखक दिग्दर्शक

सक्षम फिल्म कंपनी

संपर्क📲 9370239533